Mogelijkheid flexibilisering rechtenbeheer Buma/Stemra nog weinig gebruikt

Auteurs en uitgevers dragen hun auteursrechten veelal over aan de collectieve beheersorganisatie  Buma/Stemra, die deze rechten te gelde maakt. Deze overdracht van rechten door de rechthebbenden aan Buma/Stemra is veelomvattend. Een rechthebbende draagt veelal al zijn rechten over, zonder onderscheid naar verschillende exploitatievormen. Zo heeft Buma/Stemra ook het exclusieve recht om de overgedragen rechten online te exploiteren, zelfs met uitsluiting van de auteur zelf. Dit heeft tot gevolg dat een beginnende artiest zijn eigen werk niet zelf online mag zetten om bijvoorbeeld zijn eerste album te promoten.

Voor het collectief beheren van auteursrechten is ingevolge artikel 30a van de Auteurswet voor sommige (analoge) exploitatievormen een vergunning vereist. Buma/Stemra is de enige organisatie die een dergelijke vergunning heeft. Een auteur kan als gevolg daarvan voor het bemiddelen van zijn analoge rechten niet voor een andere organisatie kiezen. Voor wat betreft de digitale rechten had een auteur feitelijk ook geen keuze, daar Buma/Stemra auteurs tot vorig jaar verplichtte tot een volledige rechtenoverdracht, van zowel analoge als digitale rechten. Deze alles-of-niets aanpak leidde tot veel bezwaren, met name op het gebied van het mededingingsrecht. Hoewel de NMa zich jaren geleden al boog over de vraag of het eisen van volledige overdracht misbruik van een machtspositie oplevert, werd deze vraag voorheen negatief beantwoord. De huidige mededingingsautoriteit, de Autoriteit Consument en Markt (ACM), heeft begin 2014 geconcludeerd dat bij Buma/Stemra een snelle, makkelijke en transparante procedure ontbreekt om voor slechts een deel van de rechten, bijvoorbeeld voor alleen de offline rechten, bij Buma/Stemra aan te sluiten. Dit zou een mededingingsrisico kunnen opleveren. Buma/Stemra heeft vervolgens te kennen gegeven over te zullen gaan tot flexibilisering van het rechtenbeheer. Sinds juni 2014 is het mogelijk voor auteurs om bepaalde vormen van exploitatie van de overdracht uit te sluiten of terug te trekken (er is sprake van een zogenaamd opt-out systeem). Er zijn vijf hoofdcategorieën die kunnen worden uitgesloten:

• Podia/Events
• RTV & Simulcasting
• Achtergrondmuziek
• Mechanisch
• Online

Dit betekent dat bij Buma/Stemra aangesloten auteurs hun rechten die in deze categorieën vallen zelf kunnen (laten) exploiteren. Uit een recent onderzoek van onderzoeksbureau SEO Economisch Onderzoek is echter gebleken dat 72 procent van de auteurs nog niet bekend is met deze mogelijkheden, terwijl dit voor veel auteurs van belang kan zijn. Zo kan een beginnende auteur die zichzelf wil promoten de categorieën Online en Mechanisch uitsluiten, zodat hij zijn eigen werk gratis online beschikbaar kan stellen. Zonder een dergelijke opt-out zou een vergoeding aan Buma/Stemra afgedragen dienen te worden. Mocht u overwegen om bepaalde rechten terug te trekken, houd er dan rekening mee dat de opzegtermijn drie maanden voor het einde van het jaar is, zodat u een wijziging vóór 1 oktober van het jaar dient door te geven.