10 Jul 2014
Afspraak is afspraak: doorwerking van een aandeelhouders overeenkomst in de vennootschappelijke rechtsverhouding
Het regelen van de verhoudingen tussen aandeelhouders in een vennootschap blijft een lastige excercitie. Wat kunnen partijen overeenkomen en in welke mate is de vennootschap hieraan gebonden?
Een recente uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam illustreert het probleem. In deze zaak gaat het om een jointventure-vennootschap met vier 25%- aandeelhouders. Drie van de aandeelhouders zijn tevens bestuurder. Na onenigheid omtrent het bestuur wensen drie van de aandeelhouders één van de bestuurders (Kekk) uit zijn functie te ontheffen. Voor het ontslag van een bestuurder is blijkens de statuten van de B.V. een meerderheid van twee derde van de uitgebrachte stemmen benodigd, welke tweederde tenminste de helft van het geplaatste kapitaal vertegenwoordigt. Deze bepaling is in overeenstemming met artikel 2:244 lid 2 BW, en is van dwingend recht. In een aandeelhoudersovereenkomst – die van later datum is dan de statuten – zijn de aandeelhouders echter overeengekomen dat unanimiteit vereist is voor het ontslag van een bestuurder. Nog voordat in een aandeelhoudersvergadering tot het ontslag kan worden overgegaan, wendt Kekk zich tot de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam en vordert onder meer een verbod tot het nemen van een besluit omtrent haar ontslag.
De voorzieningenrechter gaat eerst in op de vraag hoe de unanimiteitseis zoals opgenomen in de aandeelhoudersovereenkomst zich verhoudt tot artikel 2:244 lid 2 BW. Uitgangspunt is dat dit artikel meebrengt dat de bepaling dat een besluit tot ontslag van een bestuurder met unanimiteit van stemmen kan worden genomen, niet in de statuten kan worden opgenomen. Deze bepaling beoogt aandeelhouders te beschermen. Van deze bescherming kunnen aandeelhouders echter afstand doen, zoals in casu in de aandeelhoudersovereenkomst is gebeurd. Afspraken die aandeelhouders onderling overeenkomen werken op grond van artikel 2:8 BW (organen van een vennootschap dienen zich jegens elkaar te gedragen naar hetgeen redelijkheid en billijkheid vordert) door in de vennootschappelijke rechtsverhouding. De voorzieningenrechter verbiedt de gedaagde aandeelhouders om die reden een besluit tot ontslag van Kekk te nemen.
Aandeelhouders kunnen in een aandeelhoudersovereenkomst dus afspraken maken die afwijken van hetgeen in de statuten is opgenomen. De Hoge Raad heeft daarentegen in verschillende uitspraken bepaald dat statutaire regels niet door een unaniem aandeelhoudersbesluit – derhalve tijdens een algemene vergadering van aandeelhouders – terzijde kunnen worden gesteld. Dit heeft tot gevolg dat een unanimiteitseis niet in de statuten kan worden opgenomen (een besluit hiertoe is nietig wegens strijd met de statuten), maar wel in een aandeelhoudersovereenkomst.
Wilt u weten wat uw mogelijkheden zijn bij het aangaan van een aandeelhoudersovereenkomst? Neem dan contact met ons op.